Học tiếng Anh mấy năm trời, vẫn làm được các bài Reading, Writing, nhưng đến lúc nói lại cảm thấy bí và không biết nói như thế nào, đã từng là vấn đề của mình và mình tin là nhiều bạn cũng cảm thấy như vậy.
Sau một thời gian vật vã lên xuống với tiếng Anh, mình đã tự rút ra được những tips tự học Speaking và hôm nay mình muốn chia sẻ để giúp các bạn có thể tập luyện ở nhà dễ dàng hơn.
Nếu mới bắt đầu, các bạn có thể xem thêm Hướng dẫn tự học IELTS Speaking từ 0-7.0 với chia sẻ chi tiết các giai đoạn cùng nội dung hướng tới, tài liệu giúp bạn tự lập kế hoạch học tập hiệu quả nhé.
6 tips cải thiện IELTS Speaking
1. Học từ theo cụm, không học riêng lẻ
Học từ riêng lẻ là một lỗi điển hình mà rất nhiều người học tiếng Anh mắc phải. Các bạn đã bao giờ thắc mắc ta phải nói là “take a picture” chứ không phải “make” hay “do the picture” chưa? Đây chính là collocation trong tiếng Anh.
Nếu chỉ học từ riêng lẻ, khi nói các bạn sẽ mất rất nhiều thời gian suy nghĩ xem từ nào ghép với từ nào là hợp lý, và nó sẽ gây cản trở khi chúng ta giao tiếp.
Học theo cụm sẽ giúp bạn làm quen với các chuỗi từ đi với nhau, các bạn bật tiếng Anh sẽ nhanh hơn và tự nhiên hơn
Người học tiếng Anh có thói quen dịch từ tiếng Việt sang tiếng Anh trước khi nói, nếu chỉ học từng từ và dịch word-by-word, thì các bạn sẽ rất dễ gây hiểu nhầm hoặc khó hiểu trong giao tiếp khi sắp xếp từ theo thứ tự trong tiếng Việt.
Nguồn học: Các bạn tìm những nguồn “authentic” - nguồn chính thống, như phim ảnh Anh, Mỹ, podcast, videos, những sách học từ vựng từ các nhà xuất bản uy tín nhé.
IELTS Fighter có chia sẻ chi tiết về collocations ở đây, bạn cùng theo dõi nhé: Collocations là gì? Cách học và tài liệu học Collocations hiệu quả
Một số ví dụ về collocations:
2. Luyện nghe tiếng Anh nhiều hơn
“The more input you have, the more output you can produce.”
Listening là kỹ năng input, giúp bạn xây từ vựng và ngữ pháp. Khi nào bạn đã có đủ input thì việc nói sẽ trở nên dễ dàng hơn. Khi bạn nghe tiếng Anh chuẩn, từ vựng, cách diễn đạt, ngữ pháp sẽ in trong não bộ từ đó bạn có thể tự nói thành các câu một cách dễ dàng.
3. Tập suy nghĩ bằng tiếng Anh
Hồi trước, mình nghe và hiểu đến 99% khi người bản xứ nói nhưng không thể diễn giải một câu đơn giản bởi vì không thể tìm thấy từ thích hợp.
Đây chính lý do mà bạn phải nghĩ bằng tiếng Anh.
Bạn sẽ tốn gấp đôi thời gian khi nghĩ bằng tiếng Việt, sau đó tìm từ có nghĩa tương đương bằng tiếng Anh. Nếu như bạn nghĩ trực tiếp bằng tiếng Anh, thì sẽ nhanh hơn nhiều. Tuy bước đầu sẽ khó khăn nhưng không có nghĩa là không làm được:
Bắt đầu nghĩ những cụm từ quen thuộc và đơn giản trước. Ví dụ “Let’s go!” “Dinner’s ready” “You did it” “Good job” “Com mon”.
Hạn chế dịch nhiều nhất có thể, bạn có thể sử dụng từ điển Anh-Anh để tăng khả năng suy nghĩ bằng tiếng Anh
Luyện tập hàng ngày với những cụm ngắn, đồng thời bổ sung thêm những cụm dài hơn. Dần dần luyện tập với những câu dài, miêu tả những sự vật, sự việc hàng ngày. Cách này sẽ giúp bạn không bị bí khi nói trong một cuộc hội thoại
4. Tự nói chuyện với bản thân mình
Hãy tự nói chuyện một mình bằng tiếng Anh, bạn càng luyện nhiều thì bạn càng cảm thấy thoải mái khi sử dụng ngôn ngữ này hơn.
Có rất nhiều cách để luyện nói tiếng Anh một mình. Hãy luyện tập với những tình huống quen thuộc nhất trong cuộc sống như: “hobbies”, “families”, “favorites”, “school”, “holiday”,..
Tuy nhiên trong cuộc sống thì sẽ rất dễ nảy sinh ra những tình huống bạn chưa trải qua bao giờ, hãy nghĩ về những điều mà bạn định nói bằng tiếng Anh trong những tình huống này để sau này khi gặp phải những tình huống này một lần nữa, bạn đã có sẵn mọi thứ để nói về nó.
5.Tiếp xúc với môi trường tiếng Anh
Ngoài việc tự tập nói bằng tiếng Anh, hãy luyện tập với bạn bè xung quanh, nói chuyện với người nước ngoài,..
Nếu như không chịu nói thì bạn sẽ mãi không thể cải thiện kỹ năng nói của mình được.
Còn nếu không có ai bên cạnh nói chuyện bằng tiếng Anh, giao tiếp và đặt lệnh cho Siri, Google, chuyển các thiết bị điện tử thành tiếng Anh, đọc sách báo, xem show,...
6. Học sâu - Deep Learning
Bản thân mình trước đây khi học tiếng Anh đều cố gắng học càng nhiều từ vựng, cấu trúc mới càng tốt, chứ không chịu ôn tập lại.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng mọi người sẽ quên khoảng 40% những gì mình học sau 20 phút, 77% sau 6 ngày và gần như quên 90% sau 1 tháng. Như các bạn thấy, nếu không chịu ôn tập lại thì kiến thức mới sẽ không đọng lại vào trí nhớ của mình.
Học sâu có nghĩa là lặp đi lặp lại thứ gì đó đến khi nào bạn “master” nó.
Học sâu bằng kỹ thuật “Shadowing”
Lặp lại những gì bạn nghe thấy, nên học cùng với transcript, bước này sẽ giúp bạn hiểu từ và ngữ cảnh
Nghe và lặp lại nhiều lần đến khi nào tốc độ của bạn bằng với trong băng
Shadowing không chỉ giúp bạn nhớ từ, cụm từ, các cách diễn đạt, nó sẽ giúp bạn chỉnh sửa lại phát âm cũng như cách dùng đúng của từ trong từng ngữ cảnh.
3 bước để suy nghĩ bằng tiếng Anh
1. Vì sao không nên dịch Việt - Anh rồi mới nói?
Mất thời gian
Như mình đã chia sẻ ở bài trước, khi nghĩ bằng tiếng Việt rồi mới dịch sang tiếng Anh, các bạn sẽ mất gấp đôi thời gian để tìm từ vựng và cấu trúc so với việc suy nghĩ trực tiếp bằng tiếng Anh.
Không truyền tải được hết ý nghĩa
Trong tiếng Anh các bạn sẽ gặp những cấu trúc, từ lóng mà tiếng Việt không có, chưa kể đến ngữ pháp của cả hai ngôn ngữ cũng không giống nhau, nên rất khó để ta có thể tư duy và dịch chính xác những gì mình muốn nói sang tiếng Anh.
Dễ gây hiểu nhầm
Tiếng Anh có rất nhiều cặp từ có nghĩa giống như, ví dụ “leave” & “abandon” đều có thể dịch là bỏ đi, tuy nhiên nó lại mang sắc thái khác nhau, nếu không nắm được rõ nghĩa, sẽ rất dễ dùng sai:
Ví dụ: vào năm 1977 khi tổng thống Mỹ tới Ba Lan và có bài phát biểu bằng tiếng Ba Lan, ý của ông là: “When I left the US…” (tạm dịch: khi tôi rời nước Mỹ) nhưng lại nói nhầm thành “When I abandon the US..” (tạm dịch: khi tôi bỏ rơi nước Mỹ). Các bạn cũng có thể thấy hậu quả ra sao rồi phải không nào?
2. Làm thế nào ngưng dịch khi nói?
BƯỚC 1: TẬP NGHĨ TỪ
Đầu tiên các bạn hãy tập suy nghĩ với những từ đơn giản như “dog”, “cat”, “family”, school”,.. Khi nhìn thấy bất cứ vật gì, hãy cố gắng nghĩ và bâth thành các từ tiếng Anh tương đương, hạn chế suy nghĩ bằng tiếng Việt nhiều nhất có thể.
Cố gắng khi nói, bạn hình dung trong đầu hình ảnh và gắn luôn hình ảnh đó với từ tiếng Anh. Ví dụ khi nghĩ đến hình ảnh cái bàn, bạn sẽ không nghĩ từ đi với hình ảnh đó là “bàn” nữa, mà là “table”. Cách này sẽ giúp bạn sẽ không phải nhớ xem cái bàn được dịch sang tiếng Anh là như thế nào nữa mà vận dụng luôn tiếng Anh.
BƯỚC 2: TẬP NGHĨ CÂU
Sau khi đã làm quen với việc suy nghĩ bằng các từ, bây giờ sẽ là bước suy nghĩ những câu đơn giản bằng tiếng Anh. Đây là bước phức tạp và cần nhiều thời gian hơn.
Hãy bắt đầu với những câu đơn giản như: “It’s a table”; “I have a book”; “The book is interesting.”;.. Và khi bạn đã quen sử dụng những câu ngắn như vậy, hãy chuyển sang những câu dài hơn và sử dụng đa dạng các cấu trúc hơn. Ví dụ: “This table is bigger than that table”; “The table is next to the bookcase.”; “There is an apple on the table”,...
Hãy bắt đầu thật đơn giản trước sau đó, các bạn hãy dần dần tạo thành những câu dài. Không nên quá vội vàng tự đặt những câu phức tạp và dài dòng trước, bởi vì chúng ta mới đang ở giai đoạn đầu, hãy học từ từ nha, no rush!
Bước 3: Tập nghĩ các đoạn hội thoại ngắn
Khi đã làm quen với bước suy nghĩ các câu, hãy thử ghép chúng thành các đoạn hội thoại ngắn nhé.
Đầu tiên, hãy tập nói chuyện với chính mình
Nói về những chủ đề hàng ngày như “daily activities”. “family”, “friends”, “school”,... Bạn nói dài hay không không quan trọng, mà bạn cần phải diễn đạt được hết ý mà mình muốn nói thành các câu hoàn chỉnh. Vì bản chất muốn thành thạo một ngôn ngữ, việc va đập với ngôn ngữ đó thường xuyên là điều vô cùng quan trọng, vì vậy các bạn đừng quên tạo cho mình thói quen luyện tập hàng ngày nữa nhé.
Tiếp theo, hãy nói chuyện với người khác bằng tiếng Anh.
Khi nói chuyện với người khác, bạn sẽ “step out of your comfort zone” - bước ra khỏi vùng an toàn của mình. Việc này sẽ hơi khó khăn ban đầu, nhưng nó sẽ giúp bạn làm quen với nhiều chủ đề mới lạ hơn, rèn phản xạ ngôn ngữ của mình khi ít có thời gian suy nghĩ.
Cách giúp suy nghĩ bằng tiếng Anh
1. Học các cụm theo chủ đề
Với mỗi chủ đề, chúng ta sẽ sử dụng các cụm từ, cách nói khác nhau. Phân loại cụm theo chủ đề sẽ giúp bạn đẩy nhanh quá trình suy nghĩ bằng tiếng Anh.
Ví dụ để nói về “Hobbies” chúng ta có những cụm để diễn đạt như:
I’m very into….
I’m interested in…
It helps me unwind after long hours of working
I feel relaxed.
….
Do đó khi học theo chủ đề, não bạn sẽ tự động link các cụm từ này với nhau và giúp bạn giao tiếp dễ dàng hơn.
Nguồn tham khảo Phrasal verbs bạn có thể lựa chọn:
Phrasal verb là gì? Tổng hợp phrasal verbs thông dụng
English phrasal verbs từ cơ bản đến nâng cao
2. Dùng từ điển Anh - Anh
Dùng từ điển Anh - Việt sẽ giúp cải thiện kỹ năng dịch của bạn. Nó sẽ gây cản trở bởi não bạn sẽ tư duy tiếng Việt sau đó mới dịch sang tiếng Anh, nó sẽ thay đổi thói quen “chỉ suy nghĩ bằng tiếng Anh” trong não của bạn.
Còn nếu muốn cải thiện kỹ năng nói, hãy dùng từ điển Anh - Anh. Từ điển Anh - Anh sẽ giúp bạn luyện tập gấp đôi bởi vì những gì bạn cần để suy nghĩ bằng tiếng Anh chính là input - đầu vào bằng tiếng Anh. Thường định nghĩa bằng tiếng Anh sẽ được diễn giải bằng các câu từ đơn giản, phù hợp với trình độ thấp. Khi đọc định nghĩa, bạn sẽ học thêm được về từ vựng, cấu trúc ngữ pháp và học cả cách paraphrase nữa :D
Ngoài ra bạn cũng sẽ được luyện thêm cách đọc hiểu và xử lý thông tin bằng tiếng Anh.
Những từ điển Anh - Anh uy tín là Cambridge Dictionary và Oxford Learners’ Dictionary có chứa rất nhiều thông tin hữu ích khác như:
từ đồng nghĩa, trái nghĩa, các cách dùng của từ, ví dụ với từng văn cảnh của từ
Vì vậy dùng từ điển Anh - Anh sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về từ vựng.
3. Đoán trước tình huống khi nói
Bằng cách đoán trước các tình huống khi nói, bạn sẽ có thể chuẩn bị được mình sẽ nói gì ở trong đầu.
Khi nói chuyện bằng tiếng Anh, hãy tưởng tượng xem tiếp theo đối phương sẽ nói về vấn đề gì và từ đó hãy chuẩn bị từ vựng và các câu để phản hồi. Và khi đối phương nói về vấn đề đó, bạn chỉ cần lọc ra những gì mình đã chuẩn bị.
Thật đơn giản phải không nào?
4. Học sâu
Bản thân mình trước đây khi học tiếng Anh đều cố gắng học càng nhiều từ vựng, cấu trúc mới càng tốt, chứ không chịu ôn tập lại.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng mọi người sẽ quên khoảng 40% những gì mình học sau 20 phút, 77% sau 6 ngày và gần như quên 90% sau 1 tháng. Như các bạn thấy, nếu không chịu ôn tập lại thì kiến thức mới sẽ không đọng lại vào trí nhớ của mình.
Học sâu có nghĩa là lặp đi lặp lại thứ gì đó đến khi nào bạn “master” nó.
Học sâu bằng kỹ thuật “Shadowing”
Lặp lại những gì bạn nghe thấy, nên học cùng với transcript, bước này sẽ giúp bạn hiểu từ và ngữ cảnh
Nghe và lặp lại nhiều lần đến khi nào tốc độ của bạn bằng với trong băng
Shadowing không chỉ giúp bạn nhớ từ, cụm từ, các cách diễn đạt, nó sẽ giúp bạn chỉnh sửa lại phát âm cũng như cách dùng đúng của từ trong từng ngữ cảnh.
Cách nâng cao phản xạ Tiếng Anh
Một trong những sự khác biệt lớn nhất của một người học tiếng Anh cấp độ trung bình khá so với một người ở trình độ cao đó chính là khả năng suy nghĩ bằng tiếng Anh ngay trong đầu trước khi viết hoặc nói. Nhiều bạn học sinh đã bắt đầu nắm vững từ vựng và ngữ pháp, nhưng lại không thể dễ dàng và nhanh chóng tạo thành câu văn tiếng Anh, mà luôn phải trải qua bước tư duy bằng tiếng Việt trước rồi mới dịch sang tiếng Anh. Điều này khiến các bạn mất nhiều thời gian hơn khi đặt câu trong cả nói và viết và ảnh hưởng rất lớn đến tốc độ phản xạ trong giao tiếp cũng như thời gian để hình thành các ý tưởng và lập luận trong bài viết.
Vậy, giải pháp tối ưu nhất đó là luyện tập THINK IN ENGLISH - suy nghĩ bằng Tiếng Anh
Dưới đây, thầy sẽ đưa ra một vài kinh nghiệm của bản thân:
Đầu tiên, hãy học thuộc một vài mẫu câu tiếng Anh giao tiếp cơ bản: kiểu như I am a … [N nghề nghiệp], I’m living with my family in … [nơi chốn]. In my spare time, I like … [Ving – sở thích]
Sau khi đã học thuộc các mẫu câu trên, các bạn có thể tiến hành tự nói chuyện với bản thân/self-talk/độc thoại về những câu tiếng Anh đơn giản, và nhớ là tốt nhất nên tự nói ra miệng. Ban đầu, hãy bắt đầu với những chủ đề đơn giản như các đồ vật trong gia đình và trong sinh hoạt hằng ngày, hoặc là những mẫu câu đơn giản khi giao tiếp với bạn bè, người thân. Sau đó, bạn có thể luyện tập với các mẫu câu khó hơn về vấn đề việc làm, môi trường, và xã hội.
Sau đó, hãy học từ vựng tiếng Anh bằng định nghĩa tiếng Anh, từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa, và luyện tập các bài viết lại câu/ paraphrase bằng các cụm từ đó. Hãy thử áp dụng các mẫu câu hay từ vựng xịn xò hơn vào chính những câu mà bạn đã luyện tập trong bước một.
In my spare time => whenever I’m not busy
Like => enjoy
Thay vì: In my spare time, I like … [Ving – sở thích]
Hãy thử: Whenever I’m not busy, I enjoy … [Ving – sở thích]
Tiếp theo, khi đã nắm vững câu trúc ngữ pháp của các câu văn, hãy thử paraphrase một câu văn bằng cách đảo lộn trật tự của các bộ phận như trạng ngữ, hoặc đảo lộn các mệnh đề mà không cần hoặc giảm thiếu đến mức thấp nhất việc phải thay đổi từ vựng. Lưu ý, các linking words thể hiện các mối quan hệ về logic sẽ là chìa khóa để giải quyết vấn đề này.
I forgot my key at home, so I need to go home now to get it.
=> Now I need to go home to get my key because I forgot it.
Ngoài ra, một mẹo rất hay mà thầy hay sử dụng đó chính là vào mỗi buổi tối, bạn hãy nằm trên giường và thử self-talk bằng tiếng Anh về những việc mình đã làm được trong ngày hôm nay và những việc cần làm của ngày mai. Trong Writing cũng vậy, bạn hãy thử viết ra những việc đã làm và cần làm, những mong ước, dự định, hay kế hoạch tương lai của mình bằng tiếng Anh vào một cuốn sổ nhỏ như 1 cuốn nhật ký chẳng hạn.
Ví dụ: Today I have learned 5 new English words, looked up their meanings, and written them down in my notebook. Tomorrow, I’m going to write some sentences with those words. Next week, I will need to buy a new notebook to write new words in English, because the current one is nearly full.
Cuối cùng, hãy nhớ “practice makes perfect, hard work always pays off”. Không một phương pháp hay bí quyết nào có thể giúp bạn đi đường tắt đến thành công mà không phải trải qua một quá trình rèn luyện thường xuyên và kiên trì. Chúc các bạn sớm thành công.
Trên đây là những tips và cách để cải thiện Speaking, suy nghĩ bằng tiếng Anh giống như người bản xứ nhé. Các bạn có thể tham khảo ứng dụng cho mình nha!
